Jaskra
Jaskra osób dorosłych rozwija się zwykle po 40 roku życia i przebiega pod kilku postaciami: jaskry ostrej, przewlekłej lub prostej.
Jaskra ostra charakteryzuje się gwałtownymi objawami w postaci ataków lub napadów choroby. Chory odczuwa bardzo silny ból oka i oczodołu, promieniujący do szczęki górnej, czoła i skroni. Bólom towarzyszą czasem wymioty, a nawet podwyższenie temperatury ciała. Po krótkim czasie dochodzi do dużego upośledzenia wzroku, łzawienia, światłowstrętu i widzenia kół tęczowych wokół źródła światła, np, żarówki lub świecy. Oko staje się twarde, czasem jak kamień, co można łatwo stwierdzić, dotykając gałki ocznej przez powiekę palcami i porównując jej napięcie z drugą gałką oczną. Z reguły występuje też silne zaczerwienienie oka, poszerzenie źrenicy i przymglenie rogówki. Objawy te mogą trwać krótko i minąć bez leczenia. Następuje wtedy powrót do normalnego wyglądu i prawidłowej czynności oka. Wkrótce jednak napad choroby powtarza się i zwykle trwa już dłużej, nawet kilka dni. Bóle stają się często tak silne, że nie można ich uśmierzyć żadnymi lekami. Jeśli atak jaskry występuje po raz pierwszy, chory wiąże jego objawy mylnie z zatruciem pokarmowym lub migreną.
Utrzymujące się w czasie ataku jaskry bardzo wysokie ciśnienie śródoczne może po krótkim czasie (nawet po kilkunastu godzinach) doprowadzić do zaniku nerwu wzrokowego i nieodwracalnej utraty wzroku. Jeśli nawet pierwszy atak minie bez szkody dla oka, to następne powodują stopniowo coraz większe uszkodzenie nerwu wzrokowego, objawiające się mroczkami i zwężeniem pola widzenia oraz osłabieniem wzroku. Dlatego też jaskra ostra wymaga szybkiego i energicznego leczenia okulistycznego. Chory powinien w tym celu zwrócić się o pomoc do rejonowego okulisty, lub nawet do specjalisty pełniącego ostry dyżur okulistyczny. Leczenie polega na stosowaniu do oka leków zwężających źrenicę i obniżających ciśnienie śródoczne, najczęściej pilokarpiny. Leki obniżające ciśnienie śródoczne stosuje się też doustnie lub dożylnie. Jeśli jednak leczenie zachowawcze nie przerwie ostrego ataku jaskry, konieczna jest operacja w celu ratowania wzroku.
Jaskra ostra, nie leczona lub zaniedbana, może przejść w jaskrę przewlekłą. Ataki choroby powtarzają się, lub też ciśnienie śródoczne jest stale podwyższone, co doprowadza do zaniku nerwu wzrokowego i nieodwracalnej utraty wzroku. Choroba rozwija się zwykle w obu oczach, choć nierównocześnie, częstsza jest u kobiet i u osób z nadwzrocznością.
Dużą rolę w występowaniu ataków jaskry odgrywają czynniki psychiczne, zwłaszcza silne zdenerwowanie i zmartwienia. Powodują one wzrost ciśnienia śródocznego. Atak jaskry może wywołać także poszerzenie źrenicy, np. w wyniku przebywania w ciemnych pomieszczeniach, zakrapiania do oka lub zażywania leków poszerzających źrenicę (atropina, Scopolaminum, Belladonna). Używki podnoszą również ciśnienie śródoczne i mogą sprzyjać powstawaniu ataków jaskry. Chorzy muszą więc prowadzić bardzo oszczędzający tryb życia i stosować się ściśle do zaleceń lekarskich. Leczenie przeciwjaskrowe kojarzy się często z podawaniem środków uspokajających.
Jaskra prosta przebiega skrycie, bez ataków bólowych i często jedynym jej objawem są mroczki w polu widzenia. Częstsza jest u mężczyzn i w oczach krótkowzrocznych. Ciśnienie śródoczne nie jest tak wysokie jak w jaskrze ostrej i oko na zewnątrz wygląda prawidłowo. Choroba doprowadza, po dłuższym czasie, do zaniku nerwu wzrokowego. Jest często rozpoznawana przypadkiem, podczas okresowego badania okulistycznego lub dobierania szkieł, gdy z chory nie zdaje sobie sprawy ze swego stanu i nie zgłasza dolegliwości.
Leczenie jaskry prostej wymaga dużej systematyczności ze strony pacjenta, pilnego przestrzegania zaleceń lekarskich i terminowego zgłaszania się do badań kontrolnych. W leczeniu zachowawczym stosuje się wiele różnych leków. Jeżeli nie pomagają, to konieczna jest operacja. Choroba zaniedbana prowadzi z reguły do ślepoty.