Jaskra

Jaskra osób dorosłych rozwija się zwykle po 40 roku życia i przebiega pod kilku posta­ciami: jaskry ostrej, przewlekłej lub prostej.

Jaskra ostra charakteryzuje się gwałtowny­mi objawami w postaci ataków lub napadów choroby. Chory odczuwa bardzo silny ból oka i oczodołu, promieniujący do szczęki górnej, czoła i skroni. Bólom towarzyszą cza­sem wymioty, a nawet podwyższenie tempe­ratury ciała. Po krótkim czasie dochodzi do dużego upośledzenia wzroku, łzawienia, światłowstrętu i widzenia kół tęczowych wokół źródła światła, np, żarówki lub świecy. Oko staje się twarde, czasem jak kamień, co mo­żna łatwo stwierdzić, dotykając gałki ocznej przez powiekę palcami i porównując jej na­pięcie z drugą gałką oczną. Z reguły wystę­puje też silne zaczerwienienie oka, posze­rzenie źrenicy i przymglenie rogówki. Objawy te mogą trwać krótko i minąć bez leczenia. Następuje wtedy powrót do normalnego wy­glądu i prawidłowej czynności oka. Wkrótce jednak napad choroby powtarza się i zwykle trwa już dłużej, nawet kilka dni. Bóle stają się często tak silne, że nie można ich uśmierzyć żadnymi lekami. Jeśli atak jaskry występuje po raz pierwszy, chory wiąże jego objawy mylnie z zatruciem pokarmowym lub migre­ną.

Utrzymujące się w czasie ataku jaskry bar­dzo wysokie ciśnienie śródoczne może po krótkim czasie (nawet po kilkunastu godzi­nach) doprowadzić do zaniku nerwu wzro­kowego i nieodwracalnej utraty wzroku. Jeśli nawet pierwszy atak minie bez szkody dla oka, to następne powodują stopniowo coraz większe uszkodzenie nerwu wzrokowego, ob­jawiające się mroczkami i zwężeniem pola widzenia oraz osłabieniem wzroku. Dlatego też jaskra ostra wymaga szybkiego i energi­cznego leczenia okulistycznego. Chory po­winien w tym celu zwrócić się o pomoc do rejonowego okulisty, lub nawet do specjalisty pełniącego ostry dyżur okulistyczny. Leczenie polega na stosowaniu do oka le­ków zwężających źrenicę i obniżających ciś­nienie śródoczne, najczęściej pilokarpiny. Leki obniżające ciśnienie śródoczne stosuje się też doustnie lub dożylnie. Jeśli jednak le­czenie zachowawcze nie przerwie ostrego ataku jaskry, konieczna jest operacja w celu ratowania wzroku.

Jaskra ostra, nie leczona lub zaniedbana, może przejść w jaskrę przewlekłą. Ataki choroby powtarzają się, lub też ciśnienie śródoczne jest stale podwyższone, co do­prowadza do zaniku nerwu wzrokowego i nieodwracalnej utraty wzroku. Choroba roz­wija się zwykle w obu oczach, choć nierównocześnie, częstsza jest u kobiet i u osób z nadwzrocznością.
Dużą rolę w występowaniu ataków jaskry odgrywają czynniki psychiczne, zwłaszcza silne zdenerwowanie i zmartwienia. Powodu­ją one wzrost ciśnienia śródocznego. Atak jaskry może wywołać także poszerzenie źre­nicy, np. w wyniku przebywania w ciemnych pomieszczeniach, zakrapiania do oka lub za­żywania leków poszerzających źrenicę (atro­pina, Scopolaminum, Belladonna). Używki podnoszą również ciśnienie śródoczne i mogą sprzyjać powsta­waniu ataków jaskry. Chorzy muszą więc pro­wadzić bardzo oszczędzający tryb życia i stosować się ściśle do zaleceń lekarskich. Leczenie przeciwjaskrowe kojarzy się często z podawaniem środków uspokajających.

Jaskra prosta przebiega skrycie, bez ata­ków bólowych i często jedynym jej objawem są mroczki w polu widzenia. Częstsza jest u mężczyzn i w oczach krótkowzrocznych. Ciśnienie śródoczne nie jest tak wysokie jak w jaskrze ostrej i oko na zewnątrz wygląda prawidłowo. Choroba doprowadza, po dłuż­szym czasie, do zaniku nerwu wzrokowego. Jest często rozpoznawana przypadkiem, pod­czas okresowego badania okulistycznego lub dobierania szkieł, gdy z chory nie zdaje sobie sprawy ze swego stanu i nie zgłasza dolegliwości.

Leczenie jaskry prostej wymaga dużej sy­stematyczności ze strony pacjenta, pilnego przestrzegania zaleceń lekarskich i termino­wego zgłaszania się do badań kontrolnych. W leczeniu zachowawczym stosuje się wiele różnych leków. Jeżeli nie pomagają, to ko­nieczna jest operacja. Choroba zaniedbana prowadzi z reguły do ślepoty.