Karmienie piersią
Karmienie piersią zdrowego noworodka zaczyna się po paru godzinach od urodzenia. Ma to dla matki i dla dziecka ogromne znaczenie. Gruczoł sutkowy matki wydziela we wczesnym okresie laktacji siarę, inaczej młodziwo—niedojrzałe mleko. Siara ma dużą wartość odżywczą, a ssanie piersi, chociażby początkowo krótkotrwałe, przyspiesza fizjologiczne mechanizmy regulujące wydzielanie mleka kobiecego.
Liczba i częstość karmień
W pierwszych tygodniach życia noworodek powinien być karmiony „na żądanie”, czyli należy go przystawiać do piersi tak często, jak często domaga się krzykiem, który jest wyrazem głodu, jeżeli wykluczy się inne jego przyczyny (np. mokra pieluszka, uczucie zimna lub gorąca). Każda matka po pewnym czasie poznaje, kiedy dziecko płaczem oznajmia, że jest głodne. W pierwszych 10—14 dniach życia liczba karmień „na żądanie” wynosi 10, a nawet 14 w ciągu doby, w tym 2—3 karmienia, w nocy. Później stopniowo obniża się i w następstwie samoregulacji dziecka ustala się na poziomie 6—7 karmień w ciągu doby w 3 miesiącu życia, a 5—6 karmień ok. 6 miesiąca życia. Równocześnie wydłuża się przerwa nocna w karmieniu, która trwa początkowo 6, a następnie 9 godzin. Przerwy między karmieniami wynoszą wtedy od 3 do 3,5 godziny. Jeżeli niemowlę od czasu do czasu przesypia porę karmienia, nie należy go budzić.
Czas trwania karmienia
Niemowlę samo reguluje czas trwania posiłku, ssie tak długo, dopóki się nie nasyci. Karmienie nie powinno trwać krócej niż 10 min i nie dłużej niż 20 min. W pierwszych 5 min zdrowe silne dziecko wysysa ponad połowę do trzech czwartych zawartego w piersi mleka, a po dalszych 5 min już tylko niewielkie ilości. Przedłużanie karmienia ponad 20 min można stosować przejściowo u słabych i najmłodszych, nie umiejących jeszcze efektywnie ssać noworodków.
Wielkość poszczególnych posiłków
Sprawdzianem odpowiedniego pod względem ilościowym karmienia jest ogólny stan dziecka i prawidłowy przyrost wagi. Dziecko, które nie dojada, źle przybywa na wadze, jest niespokojne, często budzi się z płaczem, nawet po całkowitym opróżnieniu piersi robi wrażenie głodnego, płacze, „szuka”, ssie rączki. W takich przypadkach należy kontrolować w ciągu paru dni wielkość posiłków, ważąc dziecko przed karmieniem i po karmieniu. Jeśli dziecko nie dojada z powodu zbyt małej ilości pokarmu matki, można karmić je z obu piersi, kiedy i to nie pomaga, należy dokarmiać je mieszankami z mleka krowiego.
Trzeba pamiętać, że po każdym karmieniu sutek musi być całkowicie opróżniony. Jeśli pozostaje w nim trochę pokarmu, należy odciągnąć go ręcznie. Kobietę karmiącą obowiązuje szczególna higiena ciała, bielizny i sutka. Sutek przed każdym karmieniem należy dokładnie umyć i osuszyć.
Pozycja ciała kobiety w czasie karmienia musi być wygodna. Najlepiej jest karmić w pozycji siedzącej i trzymać dziecko w ułożeniu półpionowym z opartą o ramię główką. Dobrze jest, kiedy karmiąca ma pod nogami niski stołeczek. Dziecku trzeba włożyć do ust całą brodawkę i uważać, aby nosek dziecka nie był przyciśnięty do sutka, utrudnia to bowiem oddychanie. Po karmieniu należy dziecko chwilę potrzymać w pozycji pionowej, aby mu się „odbiło” powietrze, które łyka w czasie karmienia.
Przeciwwskazania do karmienia piersią:
Ze strony matki są: ostra choroba zakaźna, czynna gruźlica płuc, choroby nowotworowe, ostra niewydolność krążenia, psychoza poporodowa.
Ze strony dziecka: rozległe wady rozwojowe twarzy (np. rozszczep warg i podniebienia), ciężkie choroby noworodka (np. wylew śr.ód-czaszkowy), wcześniactwo.
Noworodki te nie mogą ssać z przyczyn anatomicznych lub z braku odruchu ssania. Wymagają karmienia przez zgłębnik do-żołądkowy lub pipetą; stan ich wymaga leczenia szpitalnego. Mleko kobiece zawiera zbyt mało witamin w stosunku do potrzeb dziecka, dlatego niemowlętom karmionym piersią od 2 tygodnia życia podaje się witaminy C i D3. Dawkowanie ustala lekarz.
Zawartość żelaza w mleku kobiecym, podobnie jak w krowim, jest niewielka. W pierwszych miesiącach życia niemowie korzysta z zapasów żelaza przekazanych mu przez matkę, które z czasem wyczerpują się. Dlatego konieczne jest wprowadzenie do diety dziecka zupy jarzynowej, soków warzywnych i owocowych. Soki podaje się od 3 tygodnia życia, począwszy od kilku kropli do 10—30— -50—100 ml w ciągu pierwszego roku życia. Zupę jarzynową podaje się od 4 miesiąca życia.